บันทึกการเรียนครั้งที่ 12

วันพุธที่ 22 มีนาคม 2560

เนื้อหาการเรียนการสอน

การส่งเสริมพัฒนาการและการปรับพฤติกรรมเด็กปฐมวัย

ที่มีความต้องการพิเศษ

        • เพื่อให้เด็กสามารถช่วยเหลือตนเองได้ในชีวิตประจำวัน

• ใช้ชีวิตอยู่ในสังคมได้ใกล้เคียงกับคนปกติมากที่สุด 

• เน้นการดูแลแบบองค์รวม (Holistic Approach)

1. การฟื้นฟูสมรรถภาพทางการศึกษา

   • เพิ่มทักษะพื้นฐานด้านสังคม การสื่อสาร และทักษะทางความคิด

   • เกิดผลดีในระยะยาว

   • เน้นการเตรียมความพร้อมเพื่อให้เด็กสามารถใช้ในชีวิตประจำวันจริงๆแทนการฝึกแต่เพียง

     ทักษะทางวิชาการ

   • แผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (Individualized Education Program; IEP)

   • โรงเรียนการศึกษาพิเศษเฉพาะทาง โรงเรียนเรียนร่วม ห้องเรียนคู่ขนาน

2. การฟื้นฟูสมรรถภาพทางสังคม

   • การฝึกฝนทักษะในชีวิตประจำวัน (Activity of Daily Living Training)

   • การฝึกฝนทักษะสังคม (Social Skill Training)

   • การสอนเรื่องราวทางสังคม (Social Story)

3. การบำบัดทางเลือก

   • การสื่อความหมายทดแทน (AAC)

   • ศิลปกรรมบำบัด (Art Therapy)

   • ดนตรีบำบัด (Music Therapy)

   • การฝังเข็ม (Acupuncture)

   • การบำบัดด้วยสัตว์ (Animal Therapy)

การสื่อความหมายทดแทน  

(Augmentative and Alternative Communication ; AAC)

        • การรับรู้ผ่านการมอง (Visual Strategies)

• โปรแกรมแลกเปลี่ยนภาพเพื่อการสื่อสาร 
   
   (Picture Exchange Communication System; PECS)

• เครื่องโอภา (Communication Devices)

• โปรแกรมปราศรัย

      
Picture Exchange
Communication System (PECS)

บทบาทของครู

   • ตำแหน่งการนั่งของเด็กไม่ควรให้นั่งติดหน้าต่างหรือประตู

   • ให้เด็กนั่งแถวหน้าสุดใกล้โต๊ะครู

   • จัดให้เด็กนั่งติดกับนักเรียนที่ไม่ค่อยเล่น ไม่ค่อยคุยในระหว่างเรียน

   • ให้เด็กมีกิจกรรม เปลี่ยนอิริยาบถบ้าง 

การส่งเสริมทักษะต่างๆของเด็กพิเศษ

  1. ทักษะทางสังคม

      • เด็กพิเศษที่ขาดทักษะทางสังคม ไม่ได้มีสาเหตุมาจากการพ่อแม่

      • การอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดีไม่ได้เป็นเครื่องรับประกันว่าเด็กจะมีพัฒนาการต่างๆอย่างมีความสุข

     กิจกรรมการเล่น

      • การเล่นเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งต่อการเรียนรู้ทักษะทางสังคม

      • เด็กจะสนใจกันเองโดยอาศัยการเล่นเป็นสื่อ

      • ในช่วงแรกๆ เด็กจะไม่มองเด็กคนอื่นเป็นเพื่อน  แต่เป็นอะไรบางอย่างที่น่าสำรวจ สัมผัส 

        ผลัก ดึง

     ยุทธศาสตร์การสอน

      • เด็กพิเศษหลายๆคนไม่รู้วิธีเล่น  ไม่รู้ว่าจะเล่นอย่างไร

      • ครูเริ่มต้นจากการสังเกตเด็กแต่ละคนอย่างเป็นระบบ

      • จะบอกได้ว่าเด็กมีทักษะการเล่นแบบใดบ้าง

      • ครูจดบันทึก

      • ทำแผน IEP

     การกระตุ้นการเลียนแบบและการเอาอย่าง

      • วางแผนกิจกรรมการเล่นไว้หลายๆอย่าง

      • คำนึงถึงเด็กทุกๆคน

      • ให้เด็กเล่นเป็นกลุ่มเล็กๆ 2-4 คน

      • เด็กปกติทำหน้าที่เหมือน “ครู” ให้เด็กพิเศษ

     ครูปฏิบัติอย่างไรขณะเด็กเล่น

      • อยู่ใกล้ๆ และเฝ้ามองอย่างสนใจ

      • ยิ้มและพยักหน้าให้ ถ้าเด็กหันมาหาครู

      • ไม่ชมเชยหรือสนใจเด็กมากเกินไป

      • เอาวัสดุอุปกรณ์มาเพิ่ม เพื่อยืดเวลาการเล่น

      • ให้ความคิดเห็นที่เป็นแรงเสริม

     การให้แรงเสริมทางสังคมในบริบทที่เด็กเล่น

      • ครูพูดชักชวนให้เด็กร่วมเล่นกับเพื่อน

      • ทำโดย “การพูดนำของครู”

     ช่วยเด็กทุกคนให้รู้กฎเกณฑ์

      • ไม่ง่ายสำหรับเด็กพิเศษ

      • การให้โอกาสเด็ก

      • เด็กพิเศษต้องเรียนรู้สิทธิต่างๆเหมือนเพื่อนในห้อง

      • ครูต้องไม่ใช้ความบกพร่องของเด็กพิเศษเป็นเครื่องต่อรอง

   

  2. ทักษะภาษา

     การวัดความสามารถทางภาษา

      • เข้าใจสิ่งที่ผู้อื่นพูดไหม

      • ตอบสนองเมื่อมีคนพูดด้วยไหม

      • ถามหาสิ่งต่างๆไหม

      • บอกเล่าเหตุการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นไหม

      • ใช้คำศัพท์ของตัวเองกับเด็กคนอื่นไหม

     การออกเสียงผิด / พูดไม่ชัด

      • การพูดตกหล่น

      • การใช้เสียงหนึ่งแทนอีกเสียง

      • ติดอ่าง

     การปฏิบัติของครูและผู้ใหญ่

      • ไม่สนใจการพูดซ้ำหรือการออกเสียงไม่ชัด

      • ห้ามบอกเด็กว่า  “พูดช้าๆ”   “ตามสบาย”   “คิดก่อนพูด”

      • อย่าขัดจังหวะขณะเด็กพูด

      • อย่าเปลี่ยนการใช้มือข้างที่ถนัดของเด็ก

      • ไม่เปรียบเทียบการพูดของเด็กกับเด็กคนอื่น

      • เด็กที่พูดไม่ชัดอาจเกี่ยวข้องกับการได้ยิน

     ทักษะพื้นฐานทางภาษา

      • ทักษะการรับรู้ภาษา

      • การแสดงออกทางภาษา

      • การสื่อความหมายโดยไม่ใช้คำพูด

พฤติกรรมตอบสนองการแสดงออกทางภาษา

พฤติกรรมเริ่มการแสดงออกของเด็ก

    

      ความรับผิดชอบของครูปฐมวัย

      • การรับรู้ภาษามาก่อนการแสดงออกทางภาษา

      • ภาษาที่ไม่ใช่คำพูดมาก่อนภาษาพูด

      • ให้เวลาเด็กได้พูด

      • คอยให้เด็กตอบ (ชี้แนะหากจำเป็น)

      • เป็นผู้ฟังที่ดีและโตต้อบอย่างฉับไว (ครูไม่พูดมากเกินไป)

      • เด็กไม่ได้เรียนรู้ภาษาจากการฟังเพียงอย่างเดียว

      • ให้เด็กทำกิจกรรมกลุ่ม เด็กพิเศษได้มีแบบอย่างจากเพื่อน

      • กระตุ้นให้เด็กบอกความต้องการของตนเอง (ครูไม่คาดการณ์ล่วงหน้า)

      • เน้นวิธีการสื่อความหมายมากกว่าการพูด

      • ใช้คำถามปลายเปิด

      • เด็กพิเศษรับรู้มากเท่าไหร่ ยิ่งพูดได้มากเท่านั้น

      • ร่วมกิจกรรมกับเด็ก

การสอนตามเหตุการณ์(Incidental Teaching)

   3. ทักษะการช่วยเหลือตนเอง

      เรียนรู้การดำรงชีวิตโดยอิสระให้มากที่สุด
                       การกินอยู่
                    การเข้าห้องน้ำ
                      การแต่งตัว
            กิจวัตรต่างๆในชีวิตประจำวัน

     การสร้างความอิสระ

      • เด็กอยากช่วยเหลือตนเอง

      • อยากทำงานตามความสามารถ

      • เด็กเลียนแบบการช่วยเหลือตนเองจากเพื่อน เด็กที่โตกว่า และผู้ใหญ่

     ความสำเร็จเป็นสิ่งสำคัญ

      • การได้ทำด้วยตนเอง

      • เชื่อมั่นในตนเอง

      • เรียนรู้ความรู้สึกที่ดี

     หัดให้เด็กทำเอง

      • ไม่ช่วยเหลือเกินความจำเป็น (ใจแข็ง)

      • ผู้ใหญ่มักทำสิ่งต่างๆให้เด็กมากเกินไป

      • ทำให้แม้กระทั่งสิ่งที่เด็กสามารถทำได้เองหากให้เวลาเขาทำ

      • “ หนูทำช้า ”  “ หนูยังทำไม่ได้ ” 

     จะช่วยเมื่อไหร่

      • เด็กก็มีบางวันที่ไม่อยากทำอะไร , หงุดหงิด , เบื่อ , ไม่ค่อยสบาย

      • หลายครั้งเด็กจะขอความช่วยเหลือในสิ่งที่ได้เรียนรู้ไปแล้ว

      • เด็กรู้สึกว่ายังมีผู้ใหญ่ที่พึ่งได้ แต่ต้องได้รับความช่วยเหลือเฉพาะสิ่งที่เด็กต้องการ

      • มักช่วยเด็กในช่วงกิจกรรม

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 2-3 ปี)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 3-4 ปี)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 4-5 ปี)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 5-6 ปี)

     ลำดับขั้นในการช่วยเหลือตนเอง

      • แบ่งทักษะการช่วยเหลือตนเองออกเป็นขั้นย่อยๆ

      • เรียงลำดับตามขั้นตอน

     การเข้าส้วม

      • เข้าไปในห้องส้วม

      • ดึงกางเกงลงมา

      • ก้าวขึ้นไปนั่งบนส้วม

      • ปัสสาวะหรืออุจจาระ

      • ใช้กระดาษชำระเช็ดก้น

      • ทิ้งกระดาษชำระในตะกร้า

      • กดชักโครกหรือตักน้ำราด

      • ดึงกางเกงขึ้น

      • ล้างมือ

      • เช็ดมือ

      • เดินออกจากห้องส้วม

    สรุป

      • ครูต้องพยายามให้เด็กทำสิ่งต่างๆด้วยตนเอง

      • ย่อยงานแต่ละอย่างเป็นขั้นๆ

      • ความสำเร็จขั้นเล็กๆนำไปสู่ความสำเร็จทั้งมวล

      • ช่วยให้เด็กมีความมั่นใจในตนเอง

      • เด็กพึ่งตนเองได้ รู้สึกเป็นอิสระ

  

  4. ทักษะพื้นฐานทางการเรียน

     เป้าหมาย

      • การช่วยให้เด็กแต่ละคนเรียนรู้ได้ 

      • มีความรู้สึกดีต่อตนเอง

      • เด็กรู้สึกว่า “ฉันทำได้”

      • พัฒนาความกระตือรือร้น อยากรู้อยากเห็น

      • อยากสำรวจ อยากทดลอง

     ช่วงความสนใจ

      • ต้องมีก่อนการเรียนรู้อื่นๆ

      • จดจ่อต่อกิจกรรมในช่วงเวลาหนึ่งได้นานพอสมควร

    

     การเลียนแบบ

     การทำตามคำสั่ง คำแนะนำ

      • เด็กได้ยินสิ่งที่ครูพูดชัดหรือไม่

      • เด็กเข้าใจคำศัพท์ที่ครูใช้หรือไม่

      • คำสั่งยุ่งยากซับซ้อนไปหรือไม่

     การรับรู้ การเคลื่อนไหว

      • ได้ยิน เห็น สัมผัส ลิ้มรส กลิ่น

                        V

                        V

                        V

       • ตอบสนองอย่างเหมาะสม

     การควบคุมกล้ามเนื้อเล็ก

      • การกรอกน้ำ ตวงน้ำ

      • ต่อบล็อก

      • ศิลปะ

      • มุมบ้าน

      • ช่วยเหลือตนเอง

     ตัวอย่างอุปกรณ์สำหรับเด็กพิเศษ

      • ลูกปัดไม้ขนาดใหญ่

      • รูปต่อที่มีจำนวนชิ้นไม่มาก

     ความจำ

      • จากการสนทนา

      • เมื่อเช้าหนูทานอะไร

      • แกงจืดที่เรากินใส่อะไรบ้าง

      • จำตัวละครในนิทาน

      • จำชื่อครู เพื่อน

      • เล่นเกมทายของที่หายไป

     การวางแผนการเตรียมพื้นฐานทางวิชาการ

      • จัดกลุ่มเด็ก

      • เริ่มต้นเรียนรู้โดยใช้ช่วงเวลาสั้นๆ

      • ให้งานเด็กแต่ละคนอย่างชัดเจนว่าต้องทำที่ไหน

      • ติดชื่อเด็กตามที่นั่ง

      • ใช้อุปกรณ์ที่เด็กคุ้นเคย

      • ใช้อุปกรณ์ที่เด็กคุ้นเคย

      • บันทึกว่าเด็กชอบอะไรที่สุด

      • รู้ว่าเมื่อไหร่จะเปลี่ยนงาน

      • มีอุปกรณ์ไว้สับเปลี่ยนใกล้มือ

      • เตรียมทุกอย่างให้พร้อมก่อนเด็กมาถึง

      • พูดในทางที่ดี

      • จัดกิจกรรมให้เด็กได้เคลื่อนไหว

      • ทำบทเรียนให้สนุก

เพิ่มเติม

     * IEP >> แผนสำหรับเด็กพิเศษ (แผนระยะยาวทำขึ้นเพื่อใช้กับเด็กคนเดียว)

     * ห้องเรียนคู่ขนาน >> คือห้องเรียนสำหรับเด็กออทิสติก

     * เด็กพิเศษเรียนรู้ผ่านการเลียนแบบเพื่อน

ความรู้ที่ได้รับและการนำไปใช้

         ได้ความรู้เกี่ยวกับเด็กพิเศษและเด็กที่มีความบกพร่องทางด้านต่างๆ และยังได้ทบทวนความรู้

เดิมจากการเรียนการสอนเด็กพิเศษที่ผ่านมา สามารถนำไปใช้ให้เกิดความจำที่แม่นยำที่ดีกว่าเดิม

การประเมิน

   - ประเมินตนเอง : ตั้งใจเรียน ตั้งใจฟังอาจารย์อธิบาย 

   - ประเมินเพื่อน   : ตั้งใจเรียน ให้ความร่วมมือในการฟังเมื่อครูสอน

   - ประเมินอาจารย์ : ตรงต่อเวลา เตรียมการสอนมาได้ครบถ้วนและดีมาก